5. Landschap en landart

Landschap als hoofdmotief van een schilderij is pas een traditie geworden in de 17e eeuw. Tot dan toe fungeerde het landschap slechts als achtergrond voor bijvoorbeeld een verhaal uit de Bijbel.

Gebroeders van Eyck, een paneel van het Lam Gods, 1432

De term 'Landschap' is afkomstig uit het Nederlands en daarna in talloze talen overgenomen. De term is onlosmakelijk verbonden met de Hollandse schilderkunst uit de zeventiende eeuw. In die eeuw maakten landschapsschilders zoals Avercamp, Hobbema en Ruisdael het Nederlandse landschap beroemd.

Hendrick Avercamp, Winterlandschap met ijsvermaak, 1608

Jacob Isaakz van Ruisdael, links: Zicht op Haarlem, 1665
rechts: De molen bij Wijk bij Duurstede

Meyndert Hobbema, Het laantje in Middelharnis, 1689

De landschappen werden toen in de ateliers gemaakt, aan de hand van schetsen en tekeningen die ter plaatse waren gemaakt.
Pas in de negentiende eeuw gaan de schilders ook echt ter plekke buiten schilderen, mogelijk gemaakt door de uitvinding van de olieverftube. Ze proberen de wisseling van het weer, het licht op de omgeving en seizoensinvloeden vast te leggen.

Claude Monet, serie Hooimijten, 1891

In de twintigste eeuw lijkt de rol van de landschapsschilderkunst te worden overgenomen door de landart (zie verderop), maar ... het thema landschap staat bij de huidige kunstenaars weer volop in de belangstelling.

De natuurlijke schoonheid en poëtische kracht van een ongerept landschap, de kwetsbaarheid van het hedendaagse landschap en de vervreemding ervan in een snel verstedelijkende wereld vormen nu de inspiratiebron.Peter Doig

Links: Concrete Cabin II, 200 x 275 cm, 1992
Midden:Het huis van de architect in de ravijn, 200 x 275 cm, 1991
Rechts: De Witte Kanoo, 200 x 250 cm, 1990

Als inspiratiebron voor zijn werk gebruikt Peter Doig hedendaagse filmstills, fotografie en kunst(enaars) zoals Pollock, Rietveld en Hopper. Hij schildert met olieverf op canvasdoeken van groot formaat. Klik voor meer werk hier

Monumentale 'muur- en raam'landschappen van Karen Vermeren

Mingo Watervallen, raamschildering in de bibliotheek in Leuven, 2011

Isola Comacina, raamen wandschildering in Galerie Zwart Huis aan de zeedijk in Knokke, 2011

Een wandschildering heeft niet de grenzen van een schilderij. Het plafond, de vloer, kunnen zelfs deel uit maken van haar werk..
Op die wanden ontstaan landschappen die kunnen voortwoekeren en doorgroeien en een relatie aangaan met de (buiten) ruimte. Voor meer werk klik hier

De paradijselijke landschappen van Peter Bialobrzeski

Uit de fotoserie Paradise Now, 2009

De foto´s van Peter Bialobrzeski werken vervreemdend en lijken geënsceneerd. Het overheersende groen knalt van de foto´s. De tropisch Aziatisch landschapsfoto's met de onnatuurlijke groene gloed in de serie Paradise Now hebben als thema de oprukkende verstedelijking die in het verre oosten plaatsvindt. De foto´s zijn vaak prachtig, juist omdat de onnatuurlijke belichting (natriumlicht van de bouwlampen) het groen een magische gloed geeft. Het contrast tussen natuurlijk en niet–natuurlijk wordt ook nog eens door de lange belichtingstijd vergroot.

De gelaagde landschappen van Nobuhiro Nakanishi

Nakanishi fotografeert steeds hetzelfde landschap, maar met een miniem tijdsverschil. Vervolgens maakt hij van elke foto een laserprint op doorzichtige film en plakt deze op een acrylplaat. Vervolgens plaatst hij alle lagen in een bepaalde volgorde en maakt er zo 'bewegende' sculpturen van.
Klik voor meer werk hier

De samengestelde landschappen van Hendrikje Kühne en Beat Klein

Verschillende landschappen, samengesteld uit verzamelde ansichtkaarten

Klik voor meer werk hier

De kunstmatige landschappen van Kim Boske

De serie foto's Nature bestaan uit foto's gemaakt van de kunstmatige landschappen zoals je die overal aantreft in natuurhistorische musea en dierentuinen. Voor meer "groen" series klik hier

De huiselijke landschappen van Magdalena Bors

Voor meer werk klik hier

Wouter Bongaerts: Vergelijkende landschappen

Wouter Bongaerts, Genk: Vroeger en nu, 1999

Kunstenaar Wouter Bongaerts neemt als uitgangspunt een 10-tal landschapsschilderijen van Emile van Doren. Van Doren is een Belgische landschapsschilder die 100 jaar geleden veel landschapschilderijen heeft gemaakt van de Belgische streek: De Kempen.
Bongaerts maakt van die 10-tal schilderijen één enkel nieuw panoramisch landschapsschilderij. Daarna vroeg hij zich af of hij hetzelfde landschap zou kunnen scheppen, ruim 100 jaar later van dezelfde streek, maar dan met foto’s. Gewapend met een fototoestel trok hij ook natuurreservaat De Kempen in. Daar ging hij op zoek naar gelijkende uitzichten en composities. Ook deze foto’s werden tot één panoramisch beeld verwerkt, dat op die manier als een hedendaagse spiegel van het werk van Van Doren fungeert.

Panoramische landschapsstudies van Ulrike Heydenreich

In haar Panorama studies tekent Ulrike Heydenreich panoramische landschappen op een zeer gedetailleerde manier. Iedere Panorama study is een collage van verschillende potloodtekeningen van geïdealiseerde berglandschappen: een samenvoegsel van landschappen die ze op postkaarten ziet. Soms, zoals in dit geval, worden de tekeningen op een cirkelvormige drager gemaakt en als ruimtelijk werk getoond om het 360°-effect van het panorama te versterken.